Оценка пространственно-временной изменчивости экстремальных величин температуры воздуха в теплом периоде года на Северо-Восточном склоне Малого Кавказа (в пределах Азербайджанской Республики)

PDF файл (Скачать)

МРНТИ 39.01.81 №2 (2016 г.) Аннотация Проведена оценка пространственно-временных закономерностей распределения жарких экстремумов температуры воздуха в тёплый период года на примере северо-восточного склона Малого Кавказа в пределах Азербайджанской Республики под влиянием глобальных климатических изменений. Впервые выявлены закономерности временного распределения таких показателей экстремальности температурного режима тёплого периода, как индексы летних дней и тропических ночей и тенденций их изменения за многолетний период. Среднее количество дней с летными днями с апреля до июля месяца увеличивается, далее – уменьшается. Наибольшее количество летних дней наблюдались на равниной части в июле (30,1-30,3 дней), а в горных районах в августе (2,7-12,5 дней). В целом наибольшее количество летних дней отмечено в Гяндже, наименьшее – в Гей-геле. Климатические условия с тропическими ночами наблюдались только на равнинных районах. Количество дней с тропическими ночами составило: в июне 1,2-4,3 дней, в июле 12,6-21,3 дней, в августе 10,7-14,9 дней, в сентябре 0,7-2,8 дней. В отдельные годы в горных станциях также наблюдались годы с тропическими ночами (в 2001 г. »14 дней). Ключевые слова: изменение климата, летние дни, тропические ночи, северо-восточный склон, Малый Кавказ.

_________________________

Сулейманов Т.И., Сафаров С.Г, Рамазанов Р.Г КІШІ КАВКАЗДЫҢ (АЗЕРБАЙДЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ШЕБІНДЕ) СОЛТҮСТІК-ШЫҒЫС БӨКТЕРІНДЕГІ ЖЫЛЫ КЕЗЕҢДЕГІ АУА ТЕМПЕРАТУРАСЫНЫҢ ЭКСТРИМАЛДЫҚ ШАМАСЫНАҢ КЕҢІСТІКТІ-УАҚЫТТЫҚ ӨЗГЕРГІШТІГІН БАҒАЛАУ Түйіндеме Азербайджан Республикасы аумағында жаһандық климаттық өзгерулер әсерінен жылдың жылы кезеңінде ауа температурасының ыстық экстремумдары бөлінуінің кеңістікті-уақыттық заңдылықтарына бағалау жүргізілді. Алғаш рет жылы кезеңнің температуралық режимінің экстремальдығының жазғы күндер мен тропикалық түндердің индекстері және олардың көп жылғы кезеңдегі өзгерулерінің тенденциясы сияқты көрсеткіштерінің уақыттың бөліну заңдылықтары анықталды. Күндердің орташа саны жазғы күндермен сәуір айынан бастап шілдеге дейін ұзарады, одан кейін қысқарады. Жазғы күндердің ең көп саны жазықта шілдеде байқалды (30,1-30,3 күн), ал таулы аймақтарда августе (2,7-12,5 күн). Бүтіндей алғанда жазғы күндердің ең көбі Гянджде, ал ең азы – Гей-гелде байқалды. Тропикалық түндері бар климаттық жағдайлар тек жазық аудандарда байқалды. Тропикалық түндері бар күндер саны: июньде 1,2-4,3 күн, ал шілдеде 12,6-21,3 күн, августта 10,7-14,9 күн, қыркүйекте 0,7-2,8 күн болды. Жекелеген жылдары таулы станцияларда сондай-ақ тропикалық түнді күндер байқалды ( 2001 ж. »14 күн). Түйінді сөздер: климаттың өзгеруі, жазғы күндер, тропикалық түндер, Кіші Кавказдың солтүстік-шығыс беткейлері.

__________________________

Suleymanov T. I., Safarov S.H., Ramazanov R.H. THE ESTIMATION OF THE AREAL-TIME CHANGES OF THE EXTREMAL VALUES OF AIR TEMPERATURE IN THE WARMING PERIOD ON THE NORTH-EAST PART OF LITTLE CAUCASUS (IN THE TERRITORY OF AZERBAIJAN REPUBLIC) Abstract. It is carried out the assessment of spatio-temporal patterns of the distribution of hot temperature of air in warm season of the year on the example of north-eastern slope Caucasus Minor within the Republic of Azerbaijan under the influence of global climate changes. For the first time, it was determined the patterns of temporal distribution of such kind of indicators of extreme temperature regimes of warm period, as the indexes of summer days and tropical nights and trends of their change over many years. The average number of summer days is increased from April to July, and further – decreases. The largest amount of summer days were observed on grasslands in July (30,1-30,3) and in mountainous areas in August (2,7-12,5 days) In general, the greatest number of summer days observed in Ganja, the smallest in Gay-gel. Climatic conditions with tropical nights were observed only on grassland areas. The amount of tropical days with nights: in June 1,2-4,3 days, in July 12,6-21,3 in August 10,7-14,9 days, in September 0,7-2,8 days. In some years in mountainous areas also were mentioned tropical nights (in 2001, 14 days) Key words: climate change, summer days, tropical nights, north-eastern slope Caucasus Minor.

Создатель : Лариса Николаевна Гребцова

Создан : 22 августа 2024