МРНТИ 68.05.43                                                                          №4 (2015г.)

Скачать
 

Н.Х. Сергалиев, А.Т. Жиенгалиев, А.Ж. Турбаев, С.Х. Абишева

Аннотация. В статье рассмотрены вопросы биогенного цикла углерода, в частности эмиссия диоксида углерода с темно-каштановых и светло-каштановых почв в степных экосистемах. Показаны данные по влиянию выпаса на эмиссию диоксида углерода из почвы на степных участках аридной территории Западного Казахстана. Определены количественные оценки потоков диоксида углерода с поверхности, без учета дыхания растений. Получены данные о влияния влажности почвы на скорость эмиссии. На эмиссию диоксида углерода могут влиять как биотические, так и антропогенные факторы. В частности, в условиях достаточного увлажнения и оптимальных для мезофильных микроорганизмов температур, пастбищная нагрузка оказывает негативное влияние на дыхание почвы. В условиях недостатка влаги, не прослеживается статистически значимого снижения эмиссии по сравнению с фоновым участком.
Ключевые слова: диоксид углерода, степные экосистемы, эмиссия, темно-каштановая почва, фитомасса.

________________________

Сергалиев Н.Х., Жиенгалиев А.Т., Турбаев А.Ж., Абишева    С.Х.   
ӘРТҮРЛІ ЖАЙЫЛЫМДЫҚ ЖҮКТЕМЕСІ БАР ТОПЫРАҚТАРДАН КӨМІРТЕК ДИОКСИДІНІҢ ЭМИССИЯСЫН ӨЛШЕУ

Түйіндеме. Мақалада көміртектің биогендік айналымының сұрақтары, соның ішінде далалық экожүйелердегі қара қоңыр және ашық қоңыр топырақтардан көміртек диоксидінің эмиссиясы қаралған. Батыс Қазақстанның аридтік аймағының далалық телімдер топырағынан көміртек диоксидінің эмиссиясына жайылымдардың әсері бойынша мәліметтер көрсетілген. Өсімдіктердің демалуын есепке алмай, жер бетінен көміртек диоксидінің ағымының сандық бағалауы анықталды. Эмиссияның жылдамдығына топырақ ылғалдығының әсері бойынша мәліметтер алынды. Көміртек диоксидінің эмиссиясына биотикалық және антропогендік факторлар әсер ету мүмкін. Соның ішінде, мезофилді микроағзаларға қолайлы температурада және жеткілікті ылғал жағдайында жайылымдардың жүктемесі  топырақтың демалуына жағымсыз әсер көрсетеді. Ылғалдың жетіспеуі жағдайында фондық теліммен салыстырғанда эмиссияның статистикалык айтарлықтай төмендеуі байқалмайды.
Түйінді сөздер: көміртек диоксиді, далалық экожүйелер, эмиссия, қара-қоңыр топырақ, фитосалмақ

_________________________

Sergaliev. K.Zh., Zhiengaliev A.T., Turbayev A.Zh., Abisheva S.Kh.
THE MEASUREMENT OF CARBON DIOXIDE EMISSION FROM SOIL WITH DIFFERENT GRAZING LOAD.

Abstract. The article discusses the issues of biogenic carbon cycle, in particular the emission of carbon dioxide with the dark-brown and light-brown soils in the steppe ecosystems. It has been presented the data on the influence of grazing on the emission of carbon dioxide from the soil of steppe areas of  the  West Kazakhstan. The quantitative assessments of carbon dioxide flows from the surface  without the plants respiration have been determined and obtained the data of influence of soil moisture for  the speed of emission. The emission of carbon dioxide can be influenced  as biotic factors as  anthropogenetic factors. In particular, in the conditions of adequate moisture and optimal  temperatures for mesophilic microorganisms  grazing load has a negative effect on soil respiration. In the context of lack of moisture, can  not be observed a statistically significant reduction of emissions compared to the background portion.
Key words: carbon dioxide, steppe ecosystems, emission, dark-brown soil, phytomass.