МРНТИ 87.15.03, 34.29                                                                  №4 (2020г.)

К.Р. Утеулин, Е.А. Бекешев, М.К. Амрин, Н.В. Курбатова,  О.А. Федорина, Е.Ю.Степанова, Ч.Ж.Алдасугурова, А.Б.Атыгаев

Зерттеулер нәтижесінде дәнді дақылдардың тамыры мен жусанның бастапқы қабығының қалыңдығының АДМГ ластанған учаскелерінен ұл-
ғаюы анықталды. Бұл жұмыстың мақсаты қоршаған ортаны зымыран отыны – асимметриялық диметилгидразинмен (АДМГ) ластануды биоиндикациялау үшін жабайы өсімдіктердің анатомиялық құрылымындағы өзгерістерді пайдалану мүмкіндігін бағалау болды. Дәнді дақылдардың екі жабайы түрінің вегетативті мүшелерінің анатомиялық құрылымына салыстырмалы зерттеулер жүргізілді: Agropyron fragile (Roth) Candargy, Stipa sareptana A. Beck және жусан: Artemisia terrae-albae Krasch, жыл бойы ластанған НДМГ (10 мг/кг) топырақ үлгілерінде өсіріледі. Agropyron fragile, Stipa sareptana және Artemisia terrae-albaa жусан тамыры мен сабағында АДМГ жиналуын көрсететін фак-
тор анатомиялық құрылымның өзгеруі, атап айтқанда бастапқы кортекстің негізгі паренхималық тінінің қалыңдығының артуы болуы мүмкін. Agropyron нәзік, Stipa sareptana шөптері мен сабағындағы бастапқы тамыр қабығының  резервтік паренхималық ұлпасының қалыңдығының өзгеруі, жусан Artemisia terraе-albaе өсінділері топырақтың UDMH-мен ластануының биоиндикаторы бола алады.
Түйінді сөздер: анатомиялық параметрлер, АДМГ, Agropyron fragile, Stipa sareptana, Artemisia terraе-albaе.