МРНТИ 68.33.29                                                                          №1 (2018г.)

Скачать

Султангазиева Г.С., Беркинбаева А.С.
ШАЛҒЫНДЫ ҚАРА – ҚОҢЫР ТОПЫРАҚТЫҢ ҚҰНАРЛЫҒЫН ЖОҒАРЛАТУ МАҚСАТЫНДА ТЫҢАЙТҚЫШТЫ ЕҢГІЗУДІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ

Аңдатпа. Мақалада Қазақстанның оңтүстік — шығыс жағдайында ұсынылған қысқа ротациялы ауыспалы егістіктегі алғы дақылдар, майбұршақтың өнімділігі және шалғынды қара-қоңыр топырақтың агрофизикалық көрсеткішіне минералды тыңайтқыштардың әсері қаралады.Ауыл шаруашылығында әсіресе, азотты тыңайтқыштарды шектеу қажет. Минералды тыңайтқыштарды дұрыс пайдалану дақылдардың өнімін арттырумен қатар, оның түсімінің сапасын жақсартады, топырақты қоректік элементтермен байытып, микробиологиялық процестерге әсер етеді. Алынған дақылдардың майбұршақ агрофитоценозының өнімділігіне, арамшөптермен ластануына және оның құрылымына әсері және азот тыңайтқышын берген кезде топырақтың жыртылған қабатында қоректену режимі жақсарған. Сонымен қатар азот тыңайқышының әсерінен негізгі нитратты азот көбейген. Алынған нәтижелер фенологиялық көрсеткіші бойынша даму фазасында және вегетациялық кезеңінің орташа ұзақтығы бойынша майбұршақтың сорты орташа пісетіндігі байқалды. Ауыспалы егістікке тыңайтқыштарды берген кездегі шалғынды қара-қоңыр топырақтың агрофизикалық қасиеттерінің теориялық және практикалық тұрғыдағы маңыздылығы айқындалды. Сонымен қатар, азот тыңайқышының әсерінен негізгі нитратты азот көбейген. Көптеген зерттеулердің нәтижесінде фосфорлы тыңайқыштардың көп мөлшері топырақтағы нитрификация процесінің жүруін төмендетеді, кейбір жағдайда жылжымалы фосфор және нитраттардың мөлшеріне байланысты қайтымдылығы байқалады.
Түйінді сөздер: майбұршақ, минералды тыңайтқыштар, қысқа ротациялы ауыспалы егістік, агрофизикалық көрсеткіштер, шалғынды қара-қоңыр топырақ, өнімділік.

Султангазиева Г.С., Беркинбаева А.С.

Аннотация. В статье рассматривается влияние минеральных удобрений на агрофизические показатели лугово-каштановой почвы и урожайность сои, как ведущей культуры короткого ротационного севооборота, рекомендованной в условиях юго-востока Казахстана. В сельском хозяйстве, в частности, азотные удобрения должны быть ограничены. Надлежащее использование минеральных удобрений, наряду с увеличением урожайности сельскохозяйственных культур, улучшает его урожай, обогащает почву питательными веществами и влияет на микробиологические процессы. Влияние полученных культур на продуктивность травянистого агрофитоценоза, загрязнение сорняков и его структуры и режим питания улучшились в приливно-отливном слое почвы при внесении азотных удобрений. В то же время азотное удобрение увеличило нитрат азота. Результаты показали, что средняя продолжительность вегетационного периода и средние сорта фасоли наблюдались в фазе развития. Луговая черно-бурая почва при трансплантации удобрений показала важность агрофизических свойств почвы в теоретическом и практическом значении. В то же время азотное удобрение увеличивало содержание азота в основной нитрате. В результате многих исследований большое количество фосфорных удобрений снижает скорость процесса нитрификации в почве, в некоторых случаях это свидетельствует о возврате к размеру подвижного фосфора и нитратов.
Ключевые слова: соя, минеральные  удобрения, короткой  ротационный севооборот, агрофизические показатели, лугово-каштановая почва,  урожайность.

Sultangaziyeva G.S.,  Berkinbayeva A.S.
ECOLOGICAL ASPECT OF THE APPLICATION OF FERTILIZERS IN INCREASING THE FERTILITY OF IRRIGATED MEADOW CHESTNUT SOIL

Abstract. The influence of mineral fertilizers on agrophysical indices of meadow chestnut soil and soybean yield is considered as the leading culture of a short rotational crop rotation, recommended in the conditions of the southeast of Kazakhstan. In agriculture, in particular, nitrogen fertilizers should be limited. Proper use of mineral fertilizers, along with an increase in the yield of crops, improves its yield, enriches the soil with nutrients and affects microbiological processes. The influence of the obtained crops on the productivity of grassy agrophytocenosis, the contamination of weeds and their structure and diet have improved in the tidal layer of the soil with the introduction of nitrogen fertilizers. At the same time nitrogen fertilizer increased nitrogen nitrate. The results showed that the average duration of the growing season and the average bean varieties were observed in the development phase. A meadow black-brown soil during transplantation of fertilizers has shown the importance of agrophysical soil properties in the theoretical and practical sense. At the same time nitrogen fertilizer increased the nitrogen content in the basic nitrate. As a result of many studies, a large number of phosphorus fertilizers reduces the speed of the nitrification process in the soil, in some cases this indicates a return to the size of mobile phosphorus and nitrates.
Key words: soybean, mineral fertilizers, short rotational crop rotation, agrophysical indicators, meadow chestnut soil, yield.