IRSTI 87.19.91

№1-2024

https://doi.org/10.53939/1560-5655_2024_1_76

PDF

Казакбаева Т.М.

Түйіндеме: Мақалада Қазақстан Республикасында, атап айтқанда Оңтүстік Қазақстан облысында су ресурстарын тиімді пайдаланудың негізгі бағыттары анықталған. Су ресурстарын тиімді пайдалану дегеніміз – бұл су объектілерін
сақтау мен қорғауға кепілдік беретін, теріс және шамадан тыс антропогендік әсерден және сонымен бірге халық пен халық шаруашылығы салаларын тиісті деңгейдегі су ресурстарымен және қажеттіліктерді қанағаттандыруға ғана
емес, тұтастай алғанда Қазақстан Республикасының тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін қажетті қарқынмен өнеркәсіп, энергетика, су көлігі және ауыл шаруашылығы салалаларынның да тұрақты дамуына да кепілдік бере алатын мөлшерде қамтамасыз ететін су ресурстарын ұтымды пайдалану процесі. Мақалада суды тиімді пайдалану негіздеріне талдау жүргізілді, Қазақстандағы суды пайдалану процесіне әсер ететін негізгі экономикалық құралдар қарастырылып, Оңтүстік Қазақстан облысының су ресурстарын басқару құрылымына шолу жасалды. Қазіргі уақытта табиғи ресурстарды тиімді пайдалануды, оларды ластану мен деградациядан қорғауды қамтамасыз ету, сондай-ақ оларды уақытылы қалпына келтіру, көбейту және адамзат қоғамының игілігі үшін бақылау қажет.
Түйінді сөздер: Су ресурстары, Қазақстан Республикасының су шаруашылығы кешені, су сыйымдылығы, мемлекеттік су ресурстарын басқару, суды тиімді пайдалану, су үнемдеу, су ресурстарын тиімді пайдаланудың экономикалық механизмі.

Әдебиеттер

1 Shiklomanov I.A. Mirovyye vodnyye resursy // Priroda i resursy. – 1991. TS T.27. – No 1-2: S. 81-91.
2 Petrakov I.A. Kenshimov A.K. Prakticheskoye rukovodstvo po primeneniyu statey Vodnogo kodeksa Respubliki Kazakhstan. Tom 1. Obshchaya chast’.- Almaty: OO «OST-XXI vek», 2012; -336 s.
3 Alimkulov S.K., Tursunova A.A., Davletgaliyev S.K. Resursy rechnogo stoka Kazakhstana // Gidrometeorologiya i ekologiya. – 2018. – S 80-94.
4 Mukhatchina F. Sostoyaniye vodootvedeniya po Respubliki Kazakhstan // Ministerstva okhrany okruzhayushchey sredy. Astana. – 2005. – 10 s.
5 Kenshimov A.K., Ibatullin S.R. Problemy ispol’zovaniya vodnykh resursov v Respublike Kazakhstan // Vodnoye khozyaystvo Kazakhstana, -2005: – S 23-30.
6 Medeu A.R., Mal’kovskiy I.M., Tolebayeva L.S. Vodnaya bezopasnost’ Respubliki Kazakhstan: problemy i resheniya // Voprosy geografii i geoekologii. № 4. – 2012: – S 7-17.
7 Medeu A.R., Mal’kovskiy I.M., Toleubayeva L.S. Vodnyye resursy Kazakhstana: otsenka, prognoz, upravleniye (kontseptsiya). – Almaty. – 2012. – 94 s.
8 Ukaz Prezidenta Respubliki Kazakhstan ot 17 iyunya 2019 goda № 24 «O merakh po dal’neyshemu sovershenstvovaniyu sistemy gosudarstvennogo upravleniya Respubliki Kazakhstan»
9 Christian O. Probleme des Wasserdargebots und der Wassernutzung im 21. Jahrhundert. Article in Marburger geographische Schriften March – 2004. – S 6-21.
10 Zhil’tsov S.S. Transgranichnyye vodnyye resursy Tsentral’noy Azii: ekologicheskiy aspekt. Materialy III mezhdunarodnoy nauchnoy konferentsii ekologicheskiye i prirodookhrannyye problemy sovremennogo obshchestva i puti ikh resheniya. Moskva: Izdatel’stvo: Moskovskiy universitet im. S.YU. Vitte, – 2017. – S 19-28.
11 Dolzhenko V.A. Basseynovyy podkhod kak osobennost’ upravleniya v oblasti ispol’zovaniya i okhrany vodnykh ob”yektov. Tambov: Gramota, 2011. № 8 (14): v 4-kh ch. CH. I. C. 81-83. ISSN 1997, -292 s.
12 Blyashko YA.I. Opyt i perspektivy realizatsii proyektov v oblasti maloy gidroenergetiki v SNG. ZAO «MNTO INSET». Data obrashcheniya 7 aprelya 2020.
13 Satenbayev Ye.N., Ibatullin S.R., Balgabayev N.N. Vodopotrebleniye otrasley ekonomiki Kazakhstana: otsenka i prognoz. – Almaty. – 2012. – S 262.
14 Weijing Ma, Christian O., and Dewei Y.P., Present, and Future of Virtual Water and Water Footprint // Water 2020, 12, 3068; doi:10.3390/w12113068
15 Howells M., Hermann S., Welsch M., Bazilian M., Segerström R., Alfstad T., Gielen, D., Rogner H., Fischer G. Integrated analysis of climate change, land-use, energy and water strategies // Nat. Clim. Chang. – 2013. – S 621–626.
16 Graham N.T., Hejazi M.I., Kim S.H., Future changes in the trading of virtual water // Nat. Commun. – 2020. – S 32-36.