МРНТИ 38.33.19, 70.03.07                                                                                 №4 (2017г.)

Скачать

Аннотация. В работе представлены результаты физико-географического исследования бассейна реки Кенгир. Рассмотрены особенности процесса хозяйственного освоения бассейна реки Кенгир. Комплексное исследование геосистем бассейна реки Кенгир обусловлено все возрастающим антропогенным воздействием на ее природную среду. Преобразование естественных природных ландшафтов в исследуемой территории связано с сырьевой направленностью ее экономики. Как следствие освоения мы имеем большое разнообразие степени и видов модификаций природных геосистем. Дана оценка состояния геосистем и выявлены геоэкологические проблемы бассейна. Проведена характеристика современного геоэкологического состояния геосистем на участках фоновых ключевых и расположенных в зоне сильного техногенного загрязнения. Установлено существенное увеличение концентраций Cl^—, SO₄², NO₃^— в воде по мере приближения к источнику выбросов. Приведены количественные вариационно-статистические показатели содержания макрокомпонентов и микроэлементов, которые отражают интенсивность, характер и особенности их накопления в водах. Составлена карта геосистем бассейна Кенгир.
Ключевые слова: бассейн реки, геосистема, геоэкологическое состояние, антропогенное воздействие.

Джаналеева К.М., Озгелдинова Ж.О., Мукаев Ж.Т, Бейсембаева М.А, Оспан Г.Т
КЕҢГІР ӨЗЕНІ АЛАБЫНЫҢ СУЛАРЫНДАҒЫ ХИМИЯЛЫҚ  ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ МӨЛШЕРІ ЖӘНЕ КЕҢІСТІКТЕ ТАРАЛУЫ 

Аңдатпа. Мақалада Кеңгір өзені алабының физико-географиялық зерттеу қорытындылары көрсетілген. Кеңгір өзені алабының шаруашылық игеру үрдісінің ерекшеліктері қарастырылған. Кеңгір өзені алабының геожүйесін кешенді зерттеу өзеннің табиғи ортасына антропогендік әсердің артуына негізделген. Зерттеліп отырған аймақтың табиғи ландшафтысының өзгеруі осы аймақтың экономикасының шикізаттық  өндіріске бағытталғандығына байланысты. Осыған байланысты  табиғи геожүйелердің түрленуінің әртүрлі деңгейі байқауымызға болады. Кеңгір өзені алабының шаруашылық игеру үрдісінің ерекшеліктері қарастырылған. Геожүйелердің қазіргі жағдайына баға беріліп алабтың геоэкологиялық мәселелрі айқындалған. Фондық кілттік учаскілердегі және техногендік тұрғыдан қатты ластанған геожүйелердің қазіргі геоэкологиялық жағдайына сипаттама берілді. Шығарындылар көзіне жақындаған сайын судағы Cl^—, SO₄², NO₃^—мөлшерінің ұлғайғаны анықталды. Кеңгір өзені алабының геожүйелер картасы құрастырылды. Су жинауының ерекшелігінде, қарқындылығында және сипаттамасында байқалатын макрокомпоненттер мен микроэлементтердің  сапалы вариациялық-статистикалық көрсеткіштері келтірілген. Кеңгір өзені алабының геожүйелер картасы құрастырылды.
Түйінді сөздер:өзен алабы, геожүйе, геоэкологиялық жағдай, антропогенді әрекет.

Dzhanaleeva K.M., Ozgeldinova Zh.O, Mukaev Zh.T, Beisembaeva M.A, Ospan G.T  
CONTENTS AND SPATIAL DISTRIBUTION OF CHEMICAL ELEMENTS IN SURFACE WATERS OF THE KENGIR RIVER BASIN

Abstract. The paper presents the results of the physical and geographical study of the Kengir River basin. Features of the process of economic development of the Kengir river basin are considered. A comprehensive study of the geosystems in the Kengir River basin is due to the increasing anthropogenic impact on its natural environment. The transformation of naturally natural landscapes in the investigated territory is connected with the raw-material orientation of its economy. As a consequence of development, we have a great variety of degrees and types of modifications of natural geosystems. The estimation of the state of geosystems is given and the geoecological problems of the basin are revealed. A characteristic of the modern geoecological state of geosystems in the areas of background key and located in the zone of strong man-made pollution is carried out. A significant increase in the concentrations of Cl-, SO42, NO3- in water as it approaches the source of emissions has been established. The quantitative variational-statistical indicators of the content of macrocomponents and microelements are given, which reflect the intensity, nature and peculiarities of their accumulation in the waters. A map of geo-systems of the Kengir basin is compiled.
Key words: river basin, geosystem, geoecological state, anthropogenic impact.